Από σήμερα έως και την ερχόμενη Τρίτη, σε τέσσερις υπό κατοχή περιοχές της Ουκρανίας διεξάγονται «δημοψηφίσματα» κατ’ εντολή της Μόσχας με ερώτημα την ενσωμάτωση ή μη των εδαφών στην Ρωσική Ομοσπονδία. Τα εδάφη αυτά αντιστοιχούν περίπου στο 15% της ουκρανικής επικράτειας. Η Δύση και το Κίεβο καταγγέλλουν πως στερούνται νομιμότητας και προεξοφλούν πως δεν πρόκειται ποτέ να τα αναγνωριστούν.
Πού διεξάγονται τα «δημοψηφίσματα»
Αφορούν τέσσερις περιοχές. Τις περιφέρειες Λουχάνσκ και Ντονέτσκ (Αν.Ουκρανία) που οι ρωσικές δυνάμεις έχουν καταλάβει πλήρως και κατά 60% αντίστοιχα. Οι δύο περιφέρειες αποτελούν την περιοχή που αποκαλείται Ντονμπάς, και η Μόσχα έχει θέσει ως πρωταρχικό στόχο την κατάκτησή της, προβάλλοντας ως επιχείρημα την καταπίεση του ρωσόφωνου πληθυσμού που ζει εκεί. Δημοψηφίσματα όμως διενεργούνται και στις περιοχές Χερσώνα και Ζαπορίζια μεγάλα τμήματα των οποίων είναι υπό ρωσική κατοχή αλλά μαίνονται σφοδρές αντεπιθέσεις από τον ουκανικό στρατό.
Πώς διεξάγονται τα δημοψηφίσματα
Τα δημοψηφίσματα μέχρι και τις 26 Σεπτεμβρίου διεξάγονται δια της περιφοράς καλπών από σπίτι σε σπίτι και μόνο την τελευταία ημέρα, την Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου θα ανοίξουνε εκλογικά τμήματα.
Ήδη, ακούγονται καταγγελίες για εκφοβισμό αφού με το σύστημα αυτό οι κάτοικοι των περιοχών εξαναγκάζονται να ψηφίσουν μπροστά μάλιστα σε αυτούς που φέρνουν την κάλπη, υπάρχει θέμα νοθείας, πολύ έντονη προπαγάνδα με αφίσες στους δρόμους και ανακοινώσεις από τα μεγάφωνα.
Επίσης υπάρχουν πληροφορίες πως θα κληθούν να ψηφίσουν και περίπου 2εκατ. άτομα που σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές είναι πρόσφυγες από τις περιοχές όπου διεξάγονται τα δημοψηφίσματα και έχουν περάσει σε ρωσικό έδαφος.
Θέματα νομιμότητας
Το πρώτο και προφανές ζήτημα νομιμότητας αφορά το ίδιο το γεγονός πως διεξάγονται δημοψηφίσματα από τις δυνάμεις κατοχής σε μια ξένη χώρα στην οποία η Ρωσία έχει εισβάλλει και ενώ ο πόλεμος μαίνεται. Δεν έχει υπάρξει καμία πράξη/συμφωνία που να εκχωρεί τέτοιου είδους δικαιώματα στις εκ της Μόσχας τοποθετημένες αρχές στις περιοχές αυτές.
Επίσης, όπως ήδη επισημάνθηκε, υπάρχουν ζητήματα εκφοβισμού των ψηφοφόρων, νοθείας και ζητήματα που αφορούν τους εκλογικούς καταλόγους ειδικότερα μετά τις αναφορές για ψήφους των «προσφύγων που ζουν στην Ρωσία».
Φυσικά δεν υπάρχουν διεθνείς παρατηρητές για τις παράλληλες εκλογικές διαδικασίες και καμία αναφορά για την σύνθεση των εκλογικών επιτροπών, των υπηρεσιών που θα ανακοινώσουν τα αποτελέσματα κλπ.
Τι περιμένουμε από τα αποτελέσματα
Δυτικοί αναλυτές εκτιμούν φυσικά πως πρόκειται για «ψευτο-δημοψηφίσματα» και προεξοφλούν πως πιθανότητα θα ανακοινωθούν ποσοστά «τύπου Κριμαίας».
Το 2014, στο επίσης μη αναγνωρισμένο δημοψήφισμα που διεξήχθη με το ίδιο ερώτημα, το «Ναι» στην ένταξη της περιοχής στην Ρωσική Ομοσπονδία έλαβε 95,5% με τη συμμετοχή στο 82,17%.
Η «κρίσιμη» διαφορά μεταξύ των τεσσάρων περιοχών
Εκτός του ότι με εξαίρεση το Λουχάνκ καμία εκ των άλλων τεσσάρων περιοχών δεν είναι υπό τον πλήρη έλεγχο των ρωσικών δυνάμεων, υπάρχει και μια άλλη λεπτή διαφορά.
Μεγάλα τμήματα των δυο περιφερειών σε Λουχάνσκ και Ντονέτσκ ήταν υπό τον έλεγχο των Ρωσόφωνων που υποστηρίζονταν από τη Μόσχα από το 2014 και λίγο πριν την έναρξη της εισβολής, αμφότερες (στα εδάφη πάντα που ήταν εκτός ελέγχου του Κιέβου) οι τοπικές αρχές είχαν ανακηρύξει την ανεξαρτησία τους. Της κίνησης αυτής ακολούθησε η αναγνώριση τους ως Ανεξάρτητες Δημοκρατίες από την Ρωσία και μετά έγινε η εισβολή.
Συνεπώς, υπήρχε μια κατάσταση που είχε διαμορφωθεί προ εισβολής σε ό,τι αφορά τουλάχιστον τα εδάφη που είχαν υπό τον έλεγχό του οι Ρωσόφωνοι, πολύ διαφορετική από αυτές στο υπόλοιπο των δυο περιφερειών και στις περιοχές της Χερσώνας και της Ζαπορίζια που αποτελούν ξεκάθαρα «λάφυρα» του πολέμου.
Που αποσκοπεί ο Πούτιν
Είναι ξεκάθαρο και από το διάγγελμα του ρώσου προέδρου και από τις επισημάνσεις δυτικών αναλυτών πως στόχος της Μόσχας είναι να ανακατέψει την τράπουλα σε μια περίοδο διαδοχικών ηττών και υποχωρήσεων στο πεδίο της μάχης.
Με τέσσερα «ναι» στα δημοψηφίσματα και με την πράξη ενσωμάτωσης των εδαφών πιθανότατα ήδη έτοιμη, πλέον κάθε φορά που οι ουκρανικές δυνάμεις θα χτυπούν με όπλα που έχουν αποστείλει χώρες του ΝΑΤΟ στις περιοχές που προσπαθούν να ανακαταλάβουν, η Μόσχα θα κάνει λόγο για νατοϊκές επιθέσεις σε ρωσικό έδαφος.
Στόχος του Πούτιν, να αναγκάσει τους δυτικούς συμμάχους να κόψουν στην αποστολή όπλων στην Ουκρανία -υπό το βάρος και της υπενθύμισης του πυρηνικού οπλοστασίου που διαθέτει- και ενδεχομένως να ελπίζει να συσπειρώσει το εσωτερικό της χώρας που αντιδρά αν και κυρίως βουβά στις εξελίξεις των τελευταίων μηνών.
Μια πιο προχωρημένη σκέψη είναι επίσης πως με μια μείωση της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, θα μπορούσε το Κίεβο να πιεστεί να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων υπό τους δικούς του όρους. Ο Πούτιν επικαλούμενος τα δημοψηφίσματα θα μπορούσε να πάει σε μια συζήτηση με απώτερο στόχο να κρατήσει πρωτίστως Λουχάνσκ και Ντονέτσκ και κάποια νότια εδάφη ως γέφυρα προς την Κριμαία και να δεχθεί να αποχωρήσει από άλλα εδάφη που έχει καταλάβει και να λήξει έτσι ο πόλεμος.
Τα πάντα βέβαια θα κριθούν από το πόσο μακριά μπορεί να φτάσει ο Πούτιν και πόσο διατεθειμένος είναι για νέες κλιμακώσεις και κατά πόσο ενωμένοι και αποφασισμένοι είναι οι δυτικοί σύμμαχοι και πόσο μεγάλο κόστος αντέχουν να πληρώσουν σε αυτή τη μάχη.
Newsroom, Κανάλι Ένα 90,4fm, Κ.Π.
