Μετά την κήρυξη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) κατάστασης έκτακτης ανάγκης για την δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο λόγω της έξαρσης κρουσμάτων mpox (γνωστή ως πριν λίγο καιρό ως ευλογιά των πιθήκων), όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, που καταγράφει την συντριπτική πλειοψηφία των κρουσμάτων και περί τους 450 θανάτους.
Σε επισκέψεις σε κέντρα θεραπείας στα ανατολικά της χώρας, το BBC διαπίστωσε ότι τα παιδιά επηρεάζονται περισσότερο από την ασθένεια, η οποία μπορεί να αποβεί θανατηφόρα.
«Άρχισε σαν μια μικρή φλεγμονή σε ένα μόνο σημείο. Η μητέρα του το πίεσε και είδε μια υδαρή έκκριση. Στη συνέχεια αναπτύχθηκε ένα άλλο, και μετά από μια σύντομη περίοδο, τα σημάδια ήταν σε όλο το σώμα», λέει ο Alain Matabaro, περιγράφοντας πώς αναπτύχθηκε ο ιός mpox στον εξάχρονο γιο του Amani.
Άρχισε να αναρρώνει μετά από τέσσερις ημέρες θεραπείας σε μια κλινική στο Μουνίγκι, Κοντά στην πόλη Γκόμα του Κογκό.
Περίπου το 75% των περιπτώσεων που εξετάζουν εκεί οι γιατροί εκεί είναι παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών, σύμφωνα με τον δρ. Pierre-Olivier Ngadjole που εργάζεται για τη φιλανθρωπική οργάνωση Medair.
Παιδιά τα περισσότερα κρούσματα
Οι νέοι φαίνεται να επηρεάζονται ιδιαίτερα άσχημα από το ξέσπασμα mpox λόγω του λιγότερο ανεπτυγμένου ανοσοποιητικού τους συστήματος.
Ο δρ Ngadjole «κατηγορεί» επίσης τον υπερπληθυσμό σε έναν κοντινό καταυλισμό που έχει δημιουργηθεί για άτομα που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω συγκρούσεων.
Ένας τρόπος μετάδοσης του είναι μέσω πολύ στενής επαφής και τα παιδιά «παίζουν πάντα μαζί. Δεν τα απασχολεί η κοινωνική αποστασιοποίηση», λέει στο BBC.
«Μπορείς να το δεις και στα νοικοκυριά. Ακόμη κοιμούνται στο ίδιο κρεβάτι. Μπορεί να βρείτε τρία, τέσσερα, πέντε παιδιά. Η μετάδοση είναι παρούσα σε καθημερινή βάση».
Από τον Ιούνιο, η κλινική στο Μουνίγκι, η οποία παρέχει δωρεάν θεραπεία που περιλαμβάνει αντιβιοτικά για τη θεραπεία δερματικών λοιμώξεων, παρακεταμόλη και ασφαλές πόσιμο νερό, έχει αντιμετωπίσει 310 περιπτώσεις mpox. Τώρα έχει από πέντε έως 10 νέες εισαγωγές κάθε μέρα.
Κανείς δεν έχει πεθάνει από την ασθένεια εκεί και ο Δρ Ngadjole πιστεύει ότι αυτό συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι αναζητούν βοήθεια έγκαιρα.
«Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό να παρέχονται δωρεάν υπηρεσίες υγείας ειδικά σε αυτό το πλαίσιο… [Αυτό] σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν αντιμετωπίζουν κανένα οικονομικό εμπόδιο, έρχονται άμεσα στις δομές υγείας».
Γεμάτα νοσοκομεία και εμβόλια πουθενά
Τα πράγματα όμως είναι πολύ διαφορετικά 80 χιλιόμετρα (50 μίλια) νοτιοδυτικά του Μουνίγκι,στην άλλη πλευρά της λίμνης Κίβου, σε ένα νοσοκομείο στο Καβούμου.
Περίπου 800 ασθενείς εξετάστηκαν εκεί από τον Ιούνιο και οκτώ έχουν πεθάνει – όλοι κάτω των πέντε ετών.
Η μόλις 2 ετών Ansima Kanigo κόλλησε mpox από ένα από τα τέσσερα αδέρφια της, που νόσησαν όλα από το ιό.
Η μητέρα της, Nzigire Kanigo, 35 ετών, δεν είχε ιδέα τι συνέβαινε στη μικρή.
«Είναι η πρώτη φορά που το βλέπω (σ.σ εννοεί τα σημάδια στο σώμα της κόρης της). Όταν το παιδί μου αρρώστησε, οι άλλοι γονείς μου είπαν ότι μπορεί να ήταν ιλαρά, αλλά αρχίσαμε την σχετική θεραπεία και είχε αποτέλεσμα. Έτσι οπότε αποφασίσαμε να έρθουμε εδώ. Ο Θεός να ευλογεί τον γιατρό που έφερε τα φάρμακα… Τρία [παιδιά] θεραπεύτηκαν – είναι στο σπίτι. Έχω μόνο δύο τώρα σε αυτό το νοσοκομείο. Ευχαριστώ τον Θεό», λέει η γυναίκα.
Ο ιατρικός διευθυντής του νοσοκομείου, δρ Robert Musole, λέει ότι το ξέσπασμα κρουσμάτων mpox δεν πρέπει να υποτιμηθεί από τις αρχές.
«Η κατάσταση είναι πραγματικά σοβαρή και είμαστε σε δύσκολη κατάσταση επειδή έχουμε μικρή χωρητικότητα, αλλά η ζήτηση (σ.σ. για παροχή ιατρικής φροντίδας) είναι μεγάλη.Η πρώτη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε σε αυτή την απάντηση είναι η φιλοξενία των ασθενών. Η δεύτερη πρόκληση είναι η διαθεσιμότητα φαρμάκων…τα οποία δεν έχουμε».
Σε όλη την ανατολική ΛΔ Κονγκό, υπάρχουν πολλά καταυλισμοί για τα εκατομμύρια που έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους καθώς διάφορες ομάδες ανταρτών δρουν στην περιοχή.
Οι άνθρωποι είναι συχνά στριμωγμένοι σε αυτοσχέδιες κατασκευές και ζουν σε κακές συνθήκες χωρίς καλή υγιεινή – το τέλειο μέρος για να αναπτυχθεί χωρίς φραγμούς ο ιός.
Φόβος στους καταυλισμούς προσφύγων
Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας επισκέπτονται μέρη όπως ο καταυλισμός Μούντζα, κοντά στο όρος Νυιραγκόνγκο, για να ενημερώσουν τους ανθρώπους σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν όταν εντοπίζουν συμπτώματα, επισημαίνονται την ανάγκη για απομόνωση των ασθενών.
«Αυτή η ασθένεια προκαλεί σε όλους μεγάλο φόβο…πως θα αρρωσήσουμε όλοι», λέει η Josephine Sirangunza, η οποία ζει στον καταυλισμό με τα πέντε παιδιά της.
Λέει ότι η κυβέρνηση πρέπει να διαθέσει κάποιο βασικό εξοπλισμό για να βοηθήσει να σταματήσει η εξάπλωση της νόσου.
«Όταν βλέπουμε κάποιον να αρρωσταίνει, ανησυχούμε για το πώς θα προστατευτούμε».
Είναι ένα συναίσθημα που συμμερίζεται ο Bosco Sebuke, 52 ετών, ο οποίος έχει 10 παιδιά.
«Είμαστε ευαισθητοποιημένο αλλά είμαστε γεμάτοι φόβο επειδή είμαστε πολλά άτομα στον ίδιο χώρο που μένουμε. Κοιμόμαστε σε πολύ κακές συνθήκες, μοιραζόμαστε κλινοσκεπάσματα, οπότε η πρόληψη είναι δύσκολη …γι’ αυτό φοβόμαστε».
Το ξέσπασμα στην ανατολική ΛΔ Κονγκό αφορά ένα νέο στέλεχος του mpox που ονομάζεται Clade 1b και έχει πλέον εξαπλωθεί σε γειτονικές χώρες.
Την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση του Κονγκό δήλωσε ότι ήλπιζε ότι τα εμβόλια θα αρχίσουν να φτάνουν σύντομα από τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Μέχρι τότε, η χώρα δεν έχει εμβόλια παρά το γεγονός ότι βρίσκεται στο επίκεντρο του ιού.
Ο Matabaro, ο πατέρας του Amani που πλέον αναρρώνει, λέει ότι είναι αισιόδοξος ότι τα νέα εμβόλια θα μπορούσαν να είναι καθ’ οδόν.
Αλλά η διανομή θα είναι εξαιρετικά περιορισμένη και, όπως λέει ο Δρ Ngadjole, ο εμβολιασμός είναι μόνο μια παράμετρος για την μείωση της εξάπλωσης του ιού.
«Το πιο εύκολο, που πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα, είναι η βελτίωση των συνθηκών υγιεινής. Όταν βελτιώνουμε την υγιεινή σε επίπεδο νοικοκυριού, όταν βελτιώνουμε την υγιεινή σε επίπεδο κοινότητας, είναι πολύ εύκολο να μειώσουμε τον κίνδυνο μετάδοσης».
Η Sirangunza επαναλαμβάνει τις σκέψεις του γιατρού: «Πείτε στους ηγέτες μας να μας στείλουν φάρμακα, σαπούνι και άλλα προστατευτικά μέτρα για να μην μολυνθούμε».
Newsroom, Κανάλι Ένα 90,4fm, Κ.Π.